छत्तीसगढ़ का परिचय (Chattisgarh: An Introduction)
May 22nd, 2022
•
2 min read

छत्तीसगढ़ (Chattisgarh) क्षेत्रफल की दृष्टि से देश का नौवां सबसे बड़ा राज्य है। छत्तीसगढ़ का क्षेत्रफल 1,35,192 वर्ग किमी (52,197.5 वर्ग मील) हैं, जो भारत का 4.11 प्रतिशत है।
स्थिति और विस्तार (Location and Extent)
स्थिति (Location): 17o46′ उत्तरी अक्षांश से 24o5′ उत्तरी अक्षांश (अक्षांशीय विस्तार 7o04′) तथा 80o15′ पूर्वी देशांतर से 84o24′ पूर्वी देशांतर (देशांतरीय विस्तार 4o09′) में मध्य स्थित हैं। छत्तीसगढ़ भारत के मध्य पूर्व में स्थित है।
महत्वपूर्ण तथ्य (Important Facts)
- छत्तीसगढ़ का गठन 1 नवम्बर 2000 को हुआ था। इसे मध्यप्रदेश (Madhya Pradesh) से अलग करके बनाया गया। यह भारत का 26वां राज्य बना।
- Chattisgarh की राजधानी रायपुर (Raipur) है।
- छत्तीसगढ़ की आधिकारिक भाषा छत्तीसगढी और हिंदी है।
- छत्तीसगढ़ में कुल 27 जिले और 11 लोकसभा है।
- क्षेत्रफल की दृष्टि से छत्तीसगढ़ का सबसे बड़ा जिला – राजनंदगांव (Rajnandgaon) (8022.55 वर्ग किमी.) और सबसे छोटा जिला – दुर्ग (Durg) (2718.62 वर्ग किमी.) है।
- 2011 की जनगणना के अनुसार छत्तीसगढ़ की कुल जनसंख्या 25,545,198 और साक्षरता दर 70.28 प्रतिशत हैं।
- जनसंख्या की दृष्टि (2011 की जनगणना के अनुसार) से छत्तीसगढ़ का सबसे बड़ा जिला रायपुर (40.6 लाख) एवं सबसे छोटा जिला नारायणपुर (1.39 लाख) है।
- राज्य के प्रथम मुख्यमंत्री – अजीत जोगी (2000-2003)।
- सर्वाधिक मुख्यमंत्री रहने का रिकॉर्ड – रमन सिंह (14 वर्ष ) ।
छत्तीसगढ़ के राजकीय प्रतीक (State Symbols of Chattisgarh)
राजकीय पुष्प | गेंदा (Marigold) |
राजकीय पक्षी | पहाड़ी मैना (Common Hill Myna) |
राजकीय पशु | जंगली भैसा (Wild Water Buffalo) |
राजकीय वृक्ष | साल (Sal) |
राजकीय गीत | अरपा पैरी के धार महानदी हे अपार |
छत्तीसगढ़ के 5 संभाग (5 Division of Chattisgarh)
- सरगुजा (Surguja): सरगुजा, कोरिया, जशपुर, सूरजपुर एवं बलरामपुर
- बिलासपुर (Bilaspur): बिलासपुर, कोरबा, रायगढ़, जांजगीर-चांपा एवं मुंगेली
- रायपुर (Raipur): रायपुर, धमतरी, महासमुंद, गरियाबंद एवं बलौदा बाजार
- बस्तर (Bastar): बस्तर, दंतेवाड़ा, कांकेर, नारायणपुर, बीजापुर, सुकमा एवं कोण्डागांव
- दुर्ग (Durg): दुर्ग, राजनांदगांव, बेमेतरा, बालोद, कवर्धा ( कबीरधाम)